Wintervoorbereiding: je plantenbedden winterklaar maken
Naarmate de tuin aan het eind van het jaar minder onderhoud vergt, kunnen jouw plantenbedden en -perken wat extra zorg gebruiken om ze winterklaar te maken.
08.09.2022
Wanneer kan ik mijn plantenbedden het best winterklaar gaan maken?
Laat in het najaar is het beste moment om je groente-, bloem- en kruidenbedden klaar te maken voor de winter. Er liggen heel wat bladeren in deze tijd van het jaar: een nuttige mulch om de planten en aarde in jouw plantenbedden te beschermen. Lees onze gids voor meer manieren om herfstbladeren te gebruiken en weg te gooien.
Het snoeisel van bomen, heggen en struiken kan je ook meteen benutten om de grond mee te bedekken. Maak het materiaal eerst kleiner met een hakselaar. Dit biedt een uitstekende bescherming tegen kou en voorkomt dat regen de blootliggende grond wegspoelt. Bovendien is dit tuinafval nuttig voor de grond; het wordt afgebroken door bodemorganismen en verbetert de bodemstructuur.
Waar je rekening mee moet houden bij het voorbereiden van jouw plantenbedden op de winter
Bescherming van vorstgevoelige planten. De meest kwetsbare tuinplanten hebben een beschut winterverblijf nodig om de koudere maanden te overleven – een schuur, serre of soortgelijke koele, maar vorstbestendige plek is ideaal.
Bescherming van robuuste planten bij extreme vorst. Zelfs soorten die graag buiten overwinteren, kunnen bij extreme kou een beetje steun wel gebruiken.
Bescherming van blootliggende aarde. De juiste voorbereiding beschermt de grond in jouw plantenbedden. Je kan zo voorkomen dat hij bevriest en door regen wordt weggespoeld.
Vroegbloeiers planten. Het planten van bloembollen en geschikte bloeiende soorten aan het eind van de herfst bespaart werk in het voorjaar. Bovendien kan je dan al vroeg in het jaar genieten van de eerste bloei.
Zorg goed voor je grond voordat de kou toeslaat
Door een beetje tijd te investeren in de bodem kan je ervoor zorgen dat je tuin na de winterslaap klaar is voor het nieuwe seizoen. We raden je aan om zwaar werk te doen voordat de temperaturen te laag worden – ploeteren op een bevroren ondergrond is geen pretje! Als je nieuwe bedden en perken wilt aanleggen of bestaande wilt uitbreiden, kan je dit ook het beste doen voordat de winter eraan komt.
Plantenbedden op zware grond omspitten
Als je bedden hebt met zware of kleiachtige grond, spit ze dan goed om – in wezen breng je zo de bovenlaag één spade diep in de grond. Zo kunnen lucht en vocht dieper in de aarde doordringen. Breek de omgedraaide aardkluiten niet uit elkaar, want de vorst zal dit in de winter voor je doen. De grond is dus kruimelig en makkelijk te bewerken als je in het voorjaar gaat planten.
Zacht, groen plantaardig materiaal kan tijdens het graven in het plantenbed worden verwerkt. Het ontbindt na verloop van tijd, verrijkt de grond met voedingsstoffen en wordt waardevolle humus.
Plantenbedden van lichte, zanderige grond bedekken
Je kan bedden van lichte, zanderige grond voorbereiden op de winter door ze af te dekken met mulch. Zo bescherm je de grond tegen kou en uitdroging. Voeg compost toe om de aarde te voeden. Je kan een laag bladeren, schors of compost aanbrengen: verdeel hiervoor een dikke, gelijkmatige laag over het oppervlak van de plantenbedden.
Om een bed of perk uit te breiden of aan te leggen, moet je eerst de aarde losmaken. Dat kan je doen met een tuinvork – als alternatief kan een bodemfrees zo'n klusje veel makkelijker klaren. Verwijder stenen, plantenresten en onkruid zoveel mogelijk voordat je met het werk begint, om je gereedschap zo min mogelijk te beschadigen. Zodra de grond los en bewerkbaar is, egaliseer je het bed met een hark en plant je desgewenst winterbestendige bloembollen en groenten. Daarna bedek je het bed met een beschermlaag van compost, stro, bladeren of mulch. Zo blijft de grond warm in de winter, voorkom je onkruid en bescherm je nieuwe aanplant.
Wintervoorbereiding: planten in bakken beschermen
Je mag planten inbloembakken en potten niet over het hoofd zien bij het voorbereiden op de winter. Je kan ze tegelijk met je plantenbedden verzorgen. Controleer eerst of de potten zelf van weer- en vorstbestendig materiaal zijn dat niet scheurt in de winter, zoals glasvezel, kunststof of polyrotan. Er moeten ook een paar gaten in de bodem van de pot zitten, zodat regen makkelijk kan weglopen en er zich geen stilstaand water kan ophopen.
Je kan kwetsbare potten en wortels beschermen door ze in bubbeltjesfolie, tuinvlies of jute te wikkelen. Jute of tuinvlies kan je ook gebruiken om bladeren en stelen te beschermen: wikkel de planten in en maak de stof onderaan vast. Het is een goed idee om ze open te maken op vorstvrije dagen. Denk eraan niet de planten zelf in bubbeltjesfolie te wikkelen, want dan kunnen ze gaan rotten. Om potten aan de onderkant geïsoleerd te houden, zet je ze op bijvoorbeeld houten platen. Zo bescherm je met name struiken en siergrassen tegen drastische temperatuurschommelingen. De snelle overgang tussen vriesnachten en mildere dagen is schadelijk voor gevoelige wortels, die daardoor vaak uiteen kunnen vallen en de plant zwakker maken.
Wintervoorbereiding van plantenbedden: wat je nodig hebt
Dit is een overzicht van de materialen en gereedschappen die je nodig hebt om jouw plantenbedden voor te bereiden op de winter. Ze kunnen variëren afhankelijk van de weersomstandigheden en het ontwerp van jouw tuin.
| Beschermend tuinvlies voor de winter | Om vorstgevoelige kruiden en planten te beschermen. Het materiaal moet zowel stevig als water-, licht- en luchtdoorlatend zijn. Controleer bij aankoop of het geschikt is als bescherming tegen vorst. Noppenfolie en ander plastic zijn hiervoor niet geschikt. |
|---|---|
| Hakselaar | Om tuinafval kleiner te maken. |
| Schop of riek | Om zware grond om te spitten. |
| Bodemfrees | Om lichtere grond los te maken. |
| Schoffel | Om groenbemesting en plantaardig afval in de bodem te werken. |
| Bubbelfolie, jutezakken en houten plank | Om potplanten te beschermen die buiten overwinteren. |
| Blad- en tuinsnoeisel | Om bedden en perken te bedekken. |
Video: wintervoorbereiding van plantenbedden
- Verwijder alle zieke of beschadigde onderdelen van planten bij het voorbereiden van jouw plantenbedden op de winter. Dit helpt de plant om energie te besparen: minder werk voor de wortels in de winter.
- Bepaalde robuuste groenten, zoals boerenkool en prei, kunnen 's winters in het groentebed blijven. De smaak van boerenkool wordt zoeter en milder bij temperaturen onder nul.
- Pastinaken, rapen en rode bieten blijven in de koudere maanden doorgroeien en zijn perfecte leveranciers van vitamines in de winter. Knapperige veldsla kan de hele winter voor verse sla uit de eigen tuin zorgen.
- Spit uitgegroeide groentebedden met kleiachtige grond om en meng compost en ander plantaardig materiaal door de aarde. Bedden met lichte grond moet je losmaken en beplanten met groenbemesting.
- Groenbemesting is een geweldig alternatief voor mulch bij het winterklaar maken van je groentebedden. Dit zijn bodembedekkers die je zaait om de bodemstructuur te verbeteren. Geschikte groenbemesters zijn onder meer witte mosterd, klaver, koolzaad en lupine. Een ruime uitzaai van groenbemesting voorkomt dat belangrijke voedingsstoffen wegspoelen en ondersteunt de ontwikkeling van humus onder het oppervlak. De plantenlaag houdt het groentebed ook warm, terwijl je tegelijkertijd de aarde losmaakt en voedt.
- Zaai de door jou gekozen groenbemesting volgens de instructies in de bedden en laat ze in de winter staan. Als het warmer wordt, kan je de planten gewoon in de grond werken voordat je begint met planten. Je kan ze ook met een hark of schoffel weghalen en op de composthoop gooien.
Graaf vorstgevoelige bollen zoals dahlia's of gladiolen op. Bewaar ze op een koele, vorstvrije plaats, zoals een kelder of garage.
Nu is de tijd aangebroken om struiken en houtachtige planten te planten, zodat ze kunnen bloeien als de dagen weer langer worden. Je kan ook veel bloembollen voor het voorjaar planten, zoals tulpen, narcissen, krokussen en hyacinten. Ze overleven het koude seizoen in een goed voorbereid bloembed.
Verwijder uitgebloeide eenjarige planten en verwelkte bloemen. Als de planten geen tekenen van ongedierte vertonen, kunnen ze op de composthoop. Toch zien veel bloemen er nog steeds aantrekkelijk uit en voegen iets moois toe, zelfs nadat ze uitgebloeid zijn, vooral als het vriest. Ze kunnen vogels zelf nog van voedsel voorzien en dienen als winteraccommodatie voor insecten – nog een methode om jouw tuin diervriendelijk te maken. Laat daarom je Echinacea, Sedum, distel en duizendblad tot volgend jaar de bodem bedekken.
Bedek de aarde rond struikrozen, theehybriden en floribunda rozen met een laagje compost en dennennaalden. Wikkel rozen met lange stelen in luchtdoorlatende vliesdoek.
Haal kwetsbare, vorstgevoelige kruiden, zoals citroenverbena in huis als de temperatuur daalt. Ze voelen zich het prettigst op een lichte en vochtige plaats bij een temperatuur van 10 tot 15 graden.
Je oogst wat je zaait. De koelere maanden bieden een uitstekende gelegenheid om je tuin voor te bereiden op volle bloei in het volgende seizoen. Als je in het najaar de nodige dingen doet, kan je in het voorjaar meer tijd genieten in je tuin.
Samenvatting: je plantenbedden winterklaar maken
- Begin je bloem-, kruiden- en groentebedden winterklaar te maken voordat de kou toeslaat.
- Winterklaar maken betekent nieuwe bedden graven en bestaande verzorgen. Spit het bed om om de kwaliteit van klei- of zware grond te verbeteren, maar je hoeft de omgedraaide kluiten niet te breken. Lichtere bodems werk je los met een bodemfrees, waarna je het oppervlak bedekt met mulch, bladeren of compost.
- Vermijd het gebruik van minerale meststoffen in deze tijd van het jaar. Het zou zorgen voor uitlopers op een moment dat de planten moeten rusten, wat hun vorstbestendigheid belemmert. Omdat organische meststoffen tijd nodig hebben om te ontbinden en effectief te worden, kan je die wel in het najaar aanbrengen.
- Vergeet de potplanten in de buitenlucht niet bij het voorbereiden op de winter. Wikkel potten en bakken in jute of tuinvlies en zet ze op houten planken.
- Groenbemesting biedt 's winters uitstekende bescherming voor groentebedden.
- Je kan een kruidentuin winterklaar maken door deze af te dekken met dennen- of sparrentakken.
- Breng vorstgevoelige bloemen en kruiden naar binnen.
- Wanneer je jouw bloemperk voorbereidt op de winter, laat de bloesems dan op de vaste planten zitten: ze zijn een waardevolle voedingsbron voor vogels en bieden beschutting aan insecten.
