Als steun voor klimplanten en fruit: in dit artikel ontdek je hoe je zelf een geschikt klimrek voor je planten maakt.
30.09.2024
Trellis, klimrekken en leirekken zijn populaire hulpmiddelen waar je je tuin niet alleen functioneel maar ook decoratief mee kan inrichten. Ze zijn belangrijke geleiders voor veel klimplanten, fruitsoorten en bessen. Constructies van hout, kabels of draad geven de planten de nodige steun om in de hoogte of breedte te groeien, afhankelijk van de soort.
Vooral in kleinere tuinen is het nuttig om plantenklimrekken te maken, omdat ze de tuinruimte naar boven uitbreiden. Zo leveren veel fruitbomen in leivorm een rijke oogst zonder veel ruimte in beslag te nemen. Het leuke: aangezien de vruchten niet in elkaars weg zitten en beter aan de zon worden blootgesteld, is leifruit vaak van een hogere kwaliteit.
Klimhulpen en leirekken zijn bovendien ook erg decoratief. Klimplanten die aan trellis groeien, vormen een groen tapijt dat onopvallende muren en schuttingen verfraait. Vrijstaande leirekken worden vaak gebruikt als scheiding voor een perceel.
Plantengeleiders maken
Van één enkele, loodrechte staak tot complexe draadsystemen. Plantengeleiders of -steunen verschillen in uiterlijk, stabiliteit en samenstelling. Daarom leent elk type plantengeleider zich beter voor bepaalde planten dan voor andere.
De roostergeleider (of klimrek voor planten) kan een constructie van latwerk, een pergola of een draadsysteem zijn. Het voordeel van de roostervorm is dat de planten zowel in de hoogte als de breedte kunnen groeien om zo een soort van netwerk te vormen. Hieronder lees je hoe je zelf een roostergeleider kan maken.
Gebruik je krachtige machines, dan beleef je plezier aan je werk en kun je jezelf overtreffen. Vergeet echter niet om daarbij de nodige veiligheidskledij te dragen.
Wanneer je met machines van STIHL werkt, draag dan altijd je persoonlijke veiligheidsuitrusting. Details daarover vind je in de handleiding van je machine. Maak je goed vertrouwd met je machine voor je die de eerste keer gebruikt, en controleer telkens voor je de machine gebruikt of ze in goede staat is.
Jouw STIHL dealer maakt indien gewenst elke machine klaar voor het eerste gebruik en geeft je advies over de verschillende modellen en maten van de veiligheidskledij. Die kan je overigens in alle rust passen. Hou er wel rekening mee dat een persoonlijke veiligheidsuitrusting nooit een veilige werktechniek vervangt.
Controleer de kettingspanning van de snoeizaag STIHL GTA 26 en breng enkele druppeltjes olie op verschillende plekken op de zaagketting aan. Controleer de accu, plaats die in de machine en laat die eventjes draaien.
Zaag de latten op de juiste lengte. De vier loodrechte latten moeten 148 cm lang zijn en 2 cm langs de onderste horizontale lat uitsteken. De zeven horizontale latten zijn 75 cm lang.
Schuin de uiteinden van de loodrechte latten langs de brede kant als druppelkant af zodat de latten er langs voor recht uitzien.
Het uiteinde van de lat wordt als een druppelkant afgeschuind.
Gebruik de latten als een liniaal en teken met krijt een sjabloon op de grond zodat je het rek later gemakkelijk in elkaar kunt schroeven. De afstand tussen de latten moet telkens 20 cm bedragen.
Leg de latten volgens de lijnen op de grond.
Leg de dwarslatten op de latten in de lengterichting en schroef ze vast.
In de twee buitenste loodrechte latten boor je boven- en onderaan een gat om het rek tegen een muur te bevestigen. Hou vervolgens het rek tegen de muur en markeer de plaats voor de booropeningen op de gevel.
Boor nu de gaten op de juiste hoogte in de muur.
Nu kan je het rek aanbrengen. Om planten tegen een groter oppervlak te laten groeien, kun je ook meerdere rekken naast en boven elkaar op de muur schroeven.
| Plantensoort | Kenmerken | Geschikte plantenklimrekken |
|---|---|---|
| Klimsteunen (bijv. clematis, erwt, echte wijnstok, klokwinde) |
Gaan verticaal naar boven.
Spiraalvormig windende ranken.
De stengels en zelfhechtende scheutranken winden zich om voorwerpen die steun bieden.
Hebben klimhulp nodig. |
Klimhulpen met ongeveer evenveel opstaande en verticale elementen die niet te ver uit elkaar liggen.
Fijne klimsystemen van kabels.
Verticale stokjes, draden of kabels met een kleine diameter. Zo vinden de korte ranken voldoende steun.
Plantenklimrek met trellis
Lichte leirekken van bamboe voor kuipplanten.
|
| Zelfklimmers (bijv. klimop, wilde wijnstok, klimhortensia, trompetbloem) |
Vormen hechtwortels waarmee de planten zich aan muren, bomen en voorwerpen vasthechten.
Klimhulpen zijn optioneel: maar raadzaam om het metselwerk te beschermen. De resten en sporen van de planten zijn namelijk moeilijk te verwijderen van het oppervlak waaraan ze zich vasthechten.
Klimhulpen beschermen gevels en oppervlakken tegen schade.
De stelen verhouten en worden zwaar.
|
Stabiele, stevige systemen met spankabels.
Houten trellis of klimrek. |
| Leiheesters (bijv. klimrozen, bramen, clematis, winterjasmijn, leifruit) |
Vaak zware scheuten die dikwijls doornen, stekels en zijtakken hebben of veel ruimte innemen.
Niet-zelfhechtend: de scheuten worden met de hand in de klimhulp gevlochten en indien nodig vastgebonden. |
Middelgrote tot grote klimrekken of spankabels die overwegend horizontaal zijn gespannen.
Koorden of speciaal draad met coating bieden extra steun.
Rozenbogen.
|
| Slingerplanten (bijv. pronkboon, hop, kamperfoelie, kiwi, blauweregen, schijnaugurk, Duitse pijp) |
De scheuten groeien omhoog en winden zich op een spiraalvormige manier om voorwerpen die steun bieden.
Hebben klimhulp nodig.
Slingerplanten zijn ofwel rechts- of linkswindend. Houd bij het geleiden van de plant rekening met deze eigenschap en wikkel de plant in zijn natuurlijke richting, anders valt hij van de klimhulp af.
|
Zowel verticale als diagonale klimhulpen.
Regelmatige dwarsverbindingen zijn belangrijk bij gladde stokken, anders glijden de scheuten eraf.
Voor eenjarige slingerplanten (bijv. pronkbonen) zijn lichte bamboestokken of kabels voldoende.
Voor krachtige slingerplanten (bijv. blauweregen) heb je stabiele, stevige stokken en trellis nodig.
Klimrekken zijn niet nodig.
|
Het frisse groen en wellicht de veelkleurige bloemen in een plantenrek zijn altijd een streling voor het oog. We leggen je hier uit hoe je de planten tegen het rek kunt opbinden en onderhouden.
Plant een rozenstruik en bind die afhankelijk van de grootte direct aan het rek vast of laat de struik eerst groeien tot ze het rek bereikt.
Groeit de plant in volle bodem, maak dan met aarde een gietwalletje. Groeit de plant daarentegen in een kuip, dan volstaat het om een gietrand te laten – dat betekent dat de kuip maar tot 2 cm onder de rand gevuld moet worden. Nu kun je de rozenstruiken begieten.
Hebben de scheuten gedurende enkele weken kunnen groeien, dan bind je ze met kokostouw langs de voorzijde van het rek op. Let erop dat er geen scheuten achter het rek groeien.
Het is aangeraden om de rozenstruiken regelmatig te snoeien en alle oude of zieke scheuten te verwijderen zodat je langer plezier aan je struik beleeft.
Vooral planten die zwaar op de stam doorwegen, zoals klimplanten, zijn geholpen met een rooster dat hun gewicht helpt te dragen. Een fijne roosterstructuur biedt ook de dunnere ranken voldoende kansen om zich te hechten.
Een leirek is een stabiele klimhulp en het meest geschikt voor meerjarige planten die in de hoogte en breedte groeien. In plaats van hekken en schuttingen zorgen begroeide leirekken in de zomer voor een uitstekende afscherming. Bovendien vergroenen ze de gevels en muren met klim- en slingerplanten.
Met leirekken kan je zelfs op kleine percelen plaatsbesparend sierplanten en fruitbomen planten. Als je wilt, kan je de planten in een bepaalde vorm leiden: paletvorm, U-vorm of waaiervorm zijn eenvoudige en onderhoudsvriendelijke leivormen.
We laten zien hoe je de basis van een leirek bouwt. Deze kan je zowel vrijstaand als aan een muur bevestigen:
Vrijstaande leirekken in de tuin zijn geschikt voor pitvruchten zoals appels, peren of frambozen.
Leirekken tegen een muur bieden de ideale rijpingsomstandigheden voor steenvruchten die een beschermde plek aan een zuidmuur willen, waaronder perziken, abrikozen of vijgen. Ook pitvruchten en sierplanten (bijv. clematis) groeien prima op een leirek tegen een muur, maar wel aan de oost- of westkant.
Leirekken zijn geschikt voor zelfgekweekte groenten en fruit. Het is een stabiele en duurzame klimhulp voor veelzijdig gebruik. Met leirekken kan je bovendien warmteminnende fruitsoorten, waaronder abrikozen en vijgen, ook in koele regio's telen. Zorg er gewoon voor dat het leirek beschut is tegen de wind en naar het zuiden is gericht.
Tip
Overigens: leifruit dat tegen een beschutte zuidmuur groeit, biedt warme beschutting en een rijke voedselbron voor vogels en insecten, een leuke manier om je tuin diervriendelijk te maken.
Een pergola is een constructie van steunpilaren en een overkapping. Ze worden vaak gemaakt van metaal of hout en worden ook gebruikt als klimhulp voor erg zware planten. Pergola's vol groen bieden een beschutte rustzone en een welkome bron van schaduw in de tuin.
Plaats minstens vier staanders van weerbestendig materiaal in de grond. Met een krachtige kettingzaag kan je gemakkelijk werken aan een houten trellis. Zaag er de balken op de gewenste lengte mee af. Bij houten pergola's is het raadzaam om de staanders op verzinkte metalen poten te plaatsen om direct contact met de grond te vermijden.
Bevestig twee parallelle dwarsbalken zodat ze elk twee van de palen met elkaar verbinden. Bevestig nu loodrecht zoveel dakbalken aan de dwarsbalken als je wilt. Voor meer privacy kan je aan de zijkanten ook nog een klimhulp maken van staalkabel.
Laat daarna de pergola begroeien met planten naar keuze.
Een pergola is een stevige klimhulp die je kan laten begroeien door slingerplanten en leiheesters. Ze bieden ondersteuning aan klimplanten zoals trompetklimmers en druivenplanten. Een pergola laat prachtige rozen of blauweregen er op hun mooist uitzien: een geweldige blikvanger tijdens de bloeiperiode.
De romantische klassieker onder de klimrekken: een rozenboog van metaal, hout of staalkabel. Rozenbogen worden vaak gebruikt bij een ingang of als afscheiding tussen twee zones in de tuin. Het bouwen van deze tijdloze klimhulp duurt niet lang en je kan kiezen uit verschillende ontwerpen.
Kies eerst het materiaal waaruit de rozenboog moet worden gemaakt. Aangezien de trellis over een paar jaar volledig begroeid zal zijn, spelen de kwaliteit en stevigheid van het materiaal hier een belangrijke rol. Grotere klimrekken voor planten maak je van weerbestendig hout. Ook betontstaal kan je laten buigen tot een stabiele constructie. Als alternatief kan je klimplantenrekken van dikkere takken maken die je in je eigen tuin of als sprokkelhout in het bos vindt.
Je kiest zelf de vorm van de constructie. Daarnaast is er nog de keuze uit een zadeldak of een recht of boogvormig dak. Veranker de twee uiteinden van de rozenboog stevig in de grond. Voor meer stabiliteit veranker je de uiteinden in beton: zo blijft je rozenboog zelfs bij flinke windvlagen op zijn plaats.
Als je verschillende klimplanten slim combineert, is de rozenboog altijd prachtig begroeid.
Bloeiende soorten lossen elkaar af: zodra de bloeitijd van de ene prachtige soort voorbij is, is de volgende aan de beurt. Clematis en verschillende rozensoorten zijn hiervoor een gouden combinatie. Plaats twee planten aan elke kant.
Houd bij je keuze rekening met de groeisterkte van de planten. Krachtige klimrozen, zoals de 'Golden Gate', reiken probleemloos tot aan de top en vormen zo een prachtige, bloeiende slinger.
Bovendien bepaalt de plaats van de rozenboog je plantenkeuze. Informeer bij je speciaalzaak of de klimplant graag tegen de wind beschut is en graag in de zon of gedeeltelijk of veel in de schaduw staat.
Klimhulpen van staalkabels worden om verschillende redenen veel gebruikt. Enerzijds zijn ze stevig en roestvrij, waardoor ze enorm duurzaam zijn. Anderzijds kan je ze eenvoudig aanpassen, wat je veel speelruimte geeft bij de creatieve vormgeving.
Staalkabels kan je zowel voor leirekken als voor pergola's gebruiken. Sommige klimhulpen zijn volledig van kabels gemaakt, zoals kabelsystemen.
Kabelsystemen kan je op verschillende manieren aan een muur of aan houten palen bevestigen. Kies eerst een geschikte plaats voor het kabelsysteem. Leg de kabels zoals jij wilt en bevestig ze telkens met een draadspanner aan de muur of het gewenste rek.
De montageplaats of het rek moet stabiel zijn om de trekkracht van het gespannen kabelsysteem te weerstaan. Daarna span je de kabels aan.
Klimhulpen van staalkabels zijn geschikt voor alle populaire klimplanten: van ranken tot slingerplanten. Zoek wel van tevoren uit welke vorm geschikt is voor je klimplant.
Upcyclen is nu ook in de tuin helemaal trendy. Wil je graag voorwerpen of materialen die je al hebt opnieuw gebruiken? Super! Oude ladders, gevlochten manden, schuttingen, meubels of tuingereedschap kan je omvormen tot geweldige klimhulpen en krijgen zo een tweede leven.
Een rozenboog is het meeste geschikt als klimhulp voor klimrozen. Maar ook pergola's, rozenrekken of stevige klimrekken aan de muur bieden klimrozen een veilige ondersteuning.
Als klimhulp voor tomaten kan je gewone koorden, spiralen of stabiele bamboe- of houten stokjes gebruiken. Houd bij het kiezen van de juiste klimhulp rekening met de groeihoogte van de tomatenplant.
Voor plantenklimrekken is robuust en weerbestendig hout geschikt. Inheemse robinia's, douglassparren en lariksen zijn prima voor het bouwen van een klimrek voor planten. Je beschermt het hout tegen vocht, schimmels en insecten door het te impregneren en regelmatig te onderhouden. Het is raadzaam om de staanders op verzinkte metalen poten te plaatsen om direct contact met de grond te vermijden.
Voor klimhulpen gebruik je het beste een robuust koord (bijv. jute of sisal) dat het gewicht van de plant en de vruchten kan dragen. Aangezien het koord wordt blootgesteld aan invloeden van buitenaf en aan het gewicht van de plant, zal het snel slijten. Een kabelsysteem met draden met een kunststoffen coating is daarentegen een alternatief voor de lange termijn.
Veel fruitsoorten zijn geschikt als leifruit. Typisch leifruit zijn appels, peren en kersen die je zowel vrijstaand als tegen een muur kan plaatsen. Abrikozen, vijgen en druiven kunnen er ook groeien, maar wel tegen een muur die naar het zuiden is gericht, aangezien ze warmteminnend zijn.
Groentesoorten zoals komkommers, erwten en pronkbonen hebben klimhulp nodig. Ook tomaten kunnen zeker wat ondersteuning gebruiken. Enerzijds omdat ze het gewicht van de vruchten niet kunnen dragen zonder steun. Anderzijds omdat ze anders veel ruimte in beslag nemen in het groentebed. Klimhulpen zijn ruimtebesparend omdat de planten erdoor in de hoogte groeien.
Weerbestendig hout is geschikt voor het bouwen van een pergola. Zo kan je in speciaalzaken onder keteldruk geïmpregneerd hout kopen of onbehandeld hout zelf impregneren. Inheemse lariksen, sparren en dennen zijn goed voor het bouwen van een pergola.
