Maak zelf een klimrek voor je planten
Als steun voor klimplanten en fruit: in dit artikel ontdek je hoe je zelf een geschikt klimrek voor je planten maakt.
28.04.2022
Wanneer is het nuttig om een plantenklimrek te maken?
Trellis, klimrekken en leirekken zijn populaire hulpmiddelen waar je je tuin niet alleen functioneel maar ook decoratief mee kan inrichten. Ze zijn belangrijke geleiders voor veel klimplanten, fruitsoorten en bessen. Constructies van hout, kabels of draad geven de planten de nodige steun om in de hoogte of breedte te groeien, afhankelijk van de soort.
Vooral in kleinere tuinen is het nuttig om plantenklimrekken te maken, omdat ze de tuinruimte naar boven uitbreiden. Zo leveren veel fruitbomen in leivorm een rijke oogst zonder veel ruimte in beslag te nemen. Het leuke: aangezien de vruchten niet in elkaars weg zitten en beter aan de zon worden blootgesteld, is leifruit vaak van een hogere kwaliteit.
Klimhulpen en leirekken zijn bovendien ook erg decoratief. Klimplanten die aan trellis groeien, vormen een groen tapijt dat onopvallende muren en schuttingen verfraait. Vrijstaande leirekken worden vaak gebruikt als scheiding voor een perceel.
Klimplanten en geschikte plantenrekken
| Plantensoort | Kenmerken | Geschikte plantenklimrekken |
|---|---|---|
| Klimsteunen (bijv. clematis, erwt, echte wijnstok, klokwinde) |
Gaan verticaal naar boven.
Spiraalvormig windende ranken.
De stengels en zelfhechtende scheutranken winden zich om voorwerpen die steun bieden.
Hebben klimhulp nodig. |
Klimhulpen met ongeveer evenveel opstaande en verticale elementen die niet te ver uit elkaar liggen.
Fijne klimsystemen van kabels.
Verticale stokjes, draden of kabels met een kleine diameter. Zo vinden de korte ranken voldoende steun.
Plantenklimrek met trellis
Lichte leirekken van bamboe voor kuipplanten.
|
| Zelfklimmers (bijv. klimop, wilde wijnstok, klimhortensia, trompetbloem) |
Vormen hechtwortels waarmee de planten zich aan muren, bomen en voorwerpen vasthechten.
Klimhulpen zijn optioneel: maar raadzaam om het metselwerk te beschermen. De resten en sporen van de planten zijn namelijk moeilijk te verwijderen van het oppervlak waaraan ze zich vasthechten.
Klimhulpen beschermen gevels en oppervlakken tegen schade.
De stelen verhouten en worden zwaar.
|
Stabiele, stevige systemen met spankabels.
Houten trellis of klimrek. |
| Leiheesters (bijv. klimrozen, bramen, clematis, winterjasmijn, leifruit) |
Vaak zware scheuten die dikwijls doornen, stekels en zijtakken hebben of veel ruimte innemen.
Niet-zelfhechtend: de scheuten worden met de hand in de klimhulp gevlochten en indien nodig vastgebonden. |
Middelgrote tot grote klimrekken of spankabels die overwegend horizontaal zijn gespannen.
Koorden of speciaal draad met coating bieden extra steun.
Rozenbogen.
|
| Slingerplanten (bijv. pronkboon, hop, kamperfoelie, kiwi, blauweregen, schijnaugurk, Duitse pijp) |
De scheuten groeien omhoog en winden zich op een spiraalvormige manier om voorwerpen die steun bieden.
Hebben klimhulp nodig.
Slingerplanten zijn ofwel rechts- of linkswindend. Houd bij het geleiden van de plant rekening met deze eigenschap en wikkel de plant in zijn natuurlijke richting, anders valt hij van de klimhulp af.
|
Zowel verticale als diagonale klimhulpen.
Regelmatige dwarsverbindingen zijn belangrijk bij gladde stokken, anders glijden de scheuten eraf.
Voor eenjarige slingerplanten (bijv. pronkbonen) zijn lichte bamboestokken of kabels voldoende.
Voor krachtige slingerplanten (bijv. blauweregen) heb je stabiele, stevige stokken en trellis nodig.
Klimrekken zijn niet nodig.
|
Zelf een klimrek voor planten maken
Van een verticaal geplaatste stok tot complexe systemen met spankabels: klimhulpen variëren in uiterlijk, stabiliteit en positie. Daarom zijn voor planten bepaalde klimhulpen beter geschikt dan anderen.
In de volgende paragrafen vind je vijf varianten en instructies om je eigen geschikte klimhulp te maken.
Leirek maken
Een leirek is een stabiele klimhulp en het meest geschikt voor meerjarige planten die in de hoogte en breedte groeien. In plaats van hekken en schuttingen zorgen begroeide leirekken in de zomer voor een uitstekende afscherming. Bovendien vergroenen ze de gevels en muren met klim- en slingerplanten.
Zo maak je zelf een leirek
Met leirekken kan je zelfs op kleine percelen plaatsbesparend sierplanten en fruitbomen planten. Als je wilt, kan je de planten in een bepaalde vorm leiden: paletvorm, U-vorm of waaiervorm zijn eenvoudige en onderhoudsvriendelijke leivormen.
We laten zien hoe je de basis van een leirek bouwt. Deze kan je zowel vrijstaand als aan een muur bevestigen:
Vrijstaande leirekken in de tuin zijn geschikt voor pitvruchten zoals appels, peren of frambozen.
- Sla hiervoor stabiele palen stevig in de grond, op een afstand van twee tot drie meter.
- Vul nu de tussenruimtes van de trellis: span voor lichtere planten staalkabels tussen de palen. Je kan de palen ook in beton verankeren om te voorkomen dat de strak gespannen draad de palen naar één kant trekt.
- Voor zwaardere planten bevestig je meerdere houten latten aan de palen. Zaag deze indien nodig op de gewenste lengte af met een kleine zaag (bijv. STIHL GTA 26 accusnoeizaag). Naargelang de plantensoort moet je rekening houden met de afstanden tussen de kabels en latten.
- Bevestig de plant vervolgens in de gewenste leivorm aan het leirek.
Leirekken tegen een muur bieden de ideale rijpingsomstandigheden voor steenvruchten die een beschermde plek aan een zuidmuur willen, waaronder perziken, abrikozen of vijgen. Ook pitvruchten en sierplanten (bijv. clematis) groeien prima op een leirek tegen een muur, maar wel aan de oost- of westkant.
- Voor grote fruitbomen bevestig je kanthout van 5 x 5 cm loodrecht aan de muur, minstens 40 cm boven de grond.
- Daarboven bevestig je horizontaal ofwel panlatten van 24 x 48 mm ofwel kanthout van 3 x 3 cm dik. Strak gespannen staalkabels zijn hiervoor ook geschikt. Om te voorkomen dat de kabels in de zomer oververhit raken, kan je een draad kiezen met kunststoffen coating. Naargelang de plantensoort moet je rekening houden met de afstanden tussen de kabels en latten.
- Bevestig de plant vervolgens in de gewenste leivorm aan het leirek. Verwijderbare leirekken zijn erg praktisch voor gepleisterde muren die ook zijn geschilderd.
Welke planten zijn geschikt voor een leirek?
Leirekken zijn geschikt voor zelfgekweekte groenten en fruit. Het is een stabiele en duurzame klimhulp voor veelzijdig gebruik. Met leirekken kan je bovendien warmteminnende fruitsoorten, waaronder abrikozen en vijgen, ook in koele regio's telen. Zorg er gewoon voor dat het leirek beschut is tegen de wind en naar het zuiden is gericht.
Overigens: leifruit dat tegen een beschutte zuidmuur groeit, biedt warme beschutting en een rijke voedselbron voor vogels en insecten, een leuke manier om je tuin diervriendelijk te maken.
Veel fruitsoorten zijn geschikt als leifruit. Typisch leifruit zijn appels, peren en kersen die je zowel vrijstaand als tegen een muur kan plaatsen. Abrikozen, vijgen en druiven kunnen er ook groeien, maar wel tegen een muur die naar het zuiden is gericht, aangezien ze warmteminnend zijn.
Groentesoorten zoals komkommers, erwten en pronkbonen hebben klimhulp nodig. Ook tomaten kunnen zeker wat ondersteuning gebruiken. Enerzijds omdat ze het gewicht van de vruchten niet kunnen dragen zonder steun. Anderzijds omdat ze anders veel ruimte in beslag nemen in het groentebed. Klimhulpen zijn ruimtebesparend omdat de planten erdoor in de hoogte groeien.
Voor wie graag vol aan de slag gaat
Maak zelf een pergola als klimplantenrek
Een pergola is een constructie van steunpilaren en een overkapping. Ze worden vaak gemaakt van metaal of hout en worden ook gebruikt als klimhulp voor erg zware planten. Pergola's vol groen bieden een beschutte rustzone en een welkome bron van schaduw in de tuin.
Zo bouw je zelf een pergola
Plaats minstens vier staanders van weerbestendig materiaal in de grond. Met een krachtige kettingzaag kan je gemakkelijk werken aan een houten trellis. Zaag er de balken op de gewenste lengte mee af. Bij houten pergola's is het raadzaam om de staanders op verzinkte metalen poten te plaatsen om direct contact met de grond te vermijden.
Bevestig twee parallelle dwarsbalken zodat ze elk twee van de palen met elkaar verbinden. Bevestig nu loodrecht zoveel dakbalken aan de dwarsbalken als je wilt. Voor meer privacy kan je aan de zijkanten ook nog een klimhulp maken van staalkabel.
Laat daarna de pergola begroeien met planten naar keuze.
Welke planten zijn geschikt voor een pergola?
Een pergola is een stevige klimhulp die je kan laten begroeien door slingerplanten en leiheesters. Ze bieden ondersteuning aan klimplanten zoals trompetklimmers en druivenplanten. Een pergola laat prachtige rozen of blauweregen er op hun mooist uitzien: een geweldige blikvanger tijdens de bloeiperiode.
Weerbestendig hout is geschikt voor het bouwen van een pergola. Zo kan je in speciaalzaken onder keteldruk geïmpregneerd hout kopen of onbehandeld hout zelf impregneren. Inheemse lariksen, sparren en dennen zijn goed voor het bouwen van een pergola.
Maak zelf een rozenboog
De romantische klassieker onder de klimrekken: een rozenboog van metaal, hout of staalkabel. Rozenbogen worden vaak gebruikt bij een ingang of als afscheiding tussen twee zones in de tuin. Het bouwen van deze tijdloze klimhulp duurt niet lang en je kan kiezen uit verschillende ontwerpen.
Zo bouw je zelf een rozenboog
Kies eerst het materiaal waaruit de rozenboog moet worden gemaakt. Aangezien de trellis over een paar jaar volledig begroeid zal zijn, spelen de kwaliteit en stevigheid van het materiaal hier een belangrijke rol. Grotere klimrekken voor planten maak je van weerbestendig hout. Ook betontstaal kan je laten buigen tot een stabiele constructie. Als alternatief kan je klimplantenrekken van dikkere takken maken die je in je eigen tuin of als sprokkelhout in het bos vindt.
Je kiest zelf de vorm van de constructie. Daarnaast is er nog de keuze uit een zadeldak of een recht of boogvormig dak. Veranker de twee uiteinden van de rozenboog stevig in de grond. Voor meer stabiliteit veranker je de uiteinden in beton: zo blijft je rozenboog zelfs bij flinke windvlagen op zijn plaats.
Welke planten zijn geschikt voor een rozenboog?
Als je verschillende klimplanten slim combineert, is de rozenboog altijd prachtig begroeid.
Bloeiende soorten lossen elkaar af: zodra de bloeitijd van de ene prachtige soort voorbij is, is de volgende aan de beurt. Clematis en verschillende rozensoorten zijn hiervoor een gouden combinatie. Plaats twee planten aan elke kant.
Houd bij je keuze rekening met de groeisterkte van de planten. Krachtige klimrozen, zoals de 'Golden Gate', reiken probleemloos tot aan de top en vormen zo een prachtige, bloeiende slinger.
Bovendien bepaalt de plaats van de rozenboog je plantenkeuze. Informeer bij je speciaalzaak of de klimplant graag tegen de wind beschut is en graag in de zon of gedeeltelijk of veel in de schaduw staat.
Maak zelf een plantenklimrek van staalkabels
Klimhulpen van staalkabels worden om verschillende redenen veel gebruikt. Enerzijds zijn ze stevig en roestvrij, waardoor ze enorm duurzaam zijn. Anderzijds kan je ze eenvoudig aanpassen, wat je veel speelruimte geeft bij de creatieve vormgeving.
Staalkabels kan je zowel voor leirekken als voor pergola's gebruiken. Sommige klimhulpen zijn volledig van kabels gemaakt, zoals kabelsystemen.
Zo maak je zelf een systeem met kabels
Kabelsystemen kan je op verschillende manieren aan een muur of aan houten palen bevestigen. Kies eerst een geschikte plaats voor het kabelsysteem. Leg de kabels zoals jij wilt en bevestig ze telkens met een draadspanner aan de muur of het gewenste rek.
De montageplaats of het rek moet stabiel zijn om de trekkracht van het gespannen kabelsysteem te weerstaan. Daarna span je de kabels aan.
Welke planten zijn geschikt voor een klimhulp van staalkabels?
Klimhulpen van staalkabels zijn geschikt voor alle populaire klimplanten: van ranken tot slingerplanten. Zoek wel van tevoren uit welke vorm geschikt is voor je klimplant.
Een klimrek voor planten zelf maken
Het klimrek is een mogelijke constructievorm van leirekken, pergola's en kabelsystemen. Het voordeel van deze soort trellis is dat de planten netvormig in de lengte en hoogte kunnen groeien.
Een dicht begroeid klimrek ziet er niet alleen mooi uit, maar is ook ideaal om je tuin af te schermen van de buren.
Zelf een klimrek met trellis maken
Maak een frame van minstens twee steunen van hout, bamboe, metaal of kunststof. Bevestig er houten latten, metalen stangen, staalkabels of koorden tussen en schik ze in een kruisraster.
Let er bij het maken van een klimrek op dat je de afstanden tussen de rasters klein houdt. Veranker het klimrek dat in de grond of in een plantenbak staat goed.
Welke planten zijn geschikt voor een klimrek?
Vooral planten met een zware stengelstructuur, zoals leiheesters, hebben een stevig klimrek nodig. Een fijnmazig raster zorgt er ook voor dat de lichtere bladsteelranken zich voldoende kunnen vasthechten.
Maak zelf een geüpcycled klimplantenrek
Upcyclen is nu ook in de tuin helemaal trendy. Wil je graag voorwerpen of materialen die je al hebt opnieuw gebruiken? Super! Oude ladders, gevlochten manden, schuttingen, meubels of tuingereedschap kan je omvormen tot geweldige klimhulpen en krijgen zo een tweede leven.
Samenvatting: klimrek voor planten zelf maken
- Klimhulp als steun voor klimplanten om te groeien naargelang hun soort
Begroeid klimrek: schaduwmaker en afscheiding, zicht- en windscherm
De grootte, de vorm en het materiaal van de klimhulp hangen af van de plantensoort
Mogelijke vormen: losse stokken, complexe kabelsystemen, leirekken, pergola's, rozenbogen en klimrekken
Leirekken: stevige klimhulpen van metaal, hout, draad of kabels
Klimrekken: netvormige trellis om planten in verschillende richtingen te geleiden
Klimhulpen van staalkabels: duurzaam, afzonderlijk als kabelsysteem of bij leirekken of pergola's
Zeer begroeide pergola voor zware klimplanten (bijv. druivenplanten)
Voordelig alternatief: oude ladder
Een rozenboog is het meeste geschikt als klimhulp voor klimrozen. Maar ook pergola's, rozenrekken of stevige klimrekken aan de muur bieden klimrozen een veilige ondersteuning.
Als klimhulp voor tomaten kan je gewone koorden, spiralen of stabiele bamboe- of houten stokjes gebruiken. Houd bij het kiezen van de juiste klimhulp rekening met de groeihoogte van de tomatenplant.
Voor plantenklimrekken is robuust en weerbestendig hout geschikt. Inheemse robinia's, douglassparren en lariksen zijn prima voor het bouwen van een klimrek voor planten. Je beschermt het hout tegen vocht, schimmels en insecten door het te impregneren en regelmatig te onderhouden. Het is raadzaam om de staanders op verzinkte metalen poten te plaatsen om direct contact met de grond te vermijden.
Voor klimhulpen gebruik je het beste een robuust koord (bijv. jute of sisal) dat het gewicht van de plant en de vruchten kan dragen. Aangezien het koord wordt blootgesteld aan invloeden van buitenaf en aan het gewicht van de plant, zal het snel slijten. Een kabelsysteem met draden met een kunststoffen coating is daarentegen een alternatief voor de lange termijn.
